News Center

Çin-Orta Asya Zirvesi Sonuçları Listesi ve Xi'an Bildirgesi

18-19 Mayıs 2023 tarihlerinde Çin-Orta Asya Zirvesi, Shaanxi eyaletinin Xi'an şehrinde düzenlendi. Zirve sırasında Çin, beş Orta Asya ülkesi ile bir dizi işbirliği anlaşmasına ulaştı.

I. Önemli işbirliği anlaşmazlığı ve girişimleri

1. Çin-Orta Asya Başkanları Toplantısı Mekanizmi Kurmak;

2. Öncelikli işbirliği alanlarında bakan düzeyinde toplantı mekanizması oluşturmak;

3. Çin-Orta Asya Mekanizmi Daimi Sekreterliğinin kurulmasının uygulanabilirliğini incelemek;

4. "Bir Kemer, Bir Yol" girişimini Orta Asya Beş Ülke girişimi ve kalkınma stratejisi ile birleştirmeyi güçlendirmek;

Çin-Orta Asya e-ticaret işbirliği diyalogu mekanizmasının potansiyelini kullanmak;

Ticaretin gelişimini teşvik etmek, ticaret yapısının çeşitliliğini teşvik etmek ve ticaret prosedürlerini basitleştirmek;

Çin-Orta Asya Yeni Ekonomik Diyalog Stratejisi;

Dijital ve yeşil altyapı bağlantısını hızlandırmak;

Yeşil yatırım odaklı proje veritabanı oluşturma olasılığını incelemek;

10. Çin-Orta Asya Sanayi ve Yatırım İşbirliği Qingdao Girişimini yürütmeyi teşvik etmek;

Çin ile Orta Asya ülkeleri arasındaki yatırım anlaşmasını yükseltmek;

12. Sivil yolcu ve kargo uçuşlarının yavaş yavaş düzenli bir şekilde açılması;

Çin-Orta Asya işbirliği iş seyahat kartının uygulanabilirliğini incelemek;

Mevcut liman tesislerinin modernizasyonu;

15. Sınır limanlarında tarım yan ürünlerinin hızlı gümrükleme "yeşil kanal" tam kapsamını sağlamak;

Uluslararası ticaretin "tek pencere" bağlantısını geliştirmek ve sınır ötesi gümrükleme kolaylaştırmasını teşvik etmek;

Çin-Orta Asya ulaşım koridorunun inşasını teşvik etmek;

18. Akşet Limanı, Kurek Limanı, Türkmenbaş Limanı gibi limanlardan geçen Kaspi Denizi geçiş yollarından çok modlu transit taşımacılığının geliştirilmesi ve Termez şehrinin transit taşımacılığı potansiyelini faydalaması;

Çin-Orta Asya demiryolu taşımacılığının geliştirilmesi;

20. Mevcut Çin-Orta Asya demiryolu ve karayollarının yeni inşası ve yenilemesi dahil olmak üzere ulaşım altyapısının geliştirilmesi;

21. Çin Jiu Demiryolunun araştırma çalışmalarını tamamlamak ve demiryolun inşaatını hızlandırmak;

22. Orta Jiu Yolunun açık çalışmasını sağlamak;

23. Orta Tao Yolu ve "Batı Çin - Batı Avrupa" yolunun normal çalışmasını gerçekleştirmek;

Orta Asya ülkelerinden Güneydoğu Asya ve diğer Asya ülkelerinden en iyi transit taşımacılığı programlarının oluşturulması olasılığını incelemek;

Çin'in Orta Asya tarım ürünlerinin ithalatını artırmak;

Akıllı tarım işbirliğini geliştirmek, su tasarrufu, yeşil ve diğer verimli teknoloji uygulamaları ve ileri deneyim değişimi güçlendirmek;

27. Çölleşmiş toprak ve tuzlu toprak yönetimi, su tasarrufu sulama, hastalık ve böcek önleme, hayvancılık veterinerliği gibi alanlarda teknik ve yetenek değişimi işbirliğini teşvik etmek;

28. Tarım modernizasyonu, kentsel ve kırsal üretim zincirlerinin oluşturulması ve yoksulluğu azaltma önlemlerinin uygulanması konusunda deneyim değişimi yapmak;

29. Yoksulluğun azaltılması işbirliğini güçlendirmek, etkili sosyal yardım politikalarının uygulanması, uzman ve iş değişimlerinin gerçekleştirilmesi;

Çin-Orta Asya Enerji Geliştirme Ortaklığı oluşturmak;

Çin-Orta Asya doğal gaz boru hattının istikrarlı çalışmasını sağlamak;

32. Yenilenebilir enerji alanında işbirliği yürütmek;

33. Gelişmekte olan Çin ve Orta Asya ülkeleri arasında bölgesel işbirliği, daha fazla yerel bağlantıyı teşvik etmek;

34. Ortak arkeoloji, kültürel miras koruma ve onarma, müze değişimi, kayıp eserlerin geri alınması ve iadesi işbirliği yürütmek;

Çin, beş Orta Asya ülkesini "Kültür İpek Yolu" programının uygulanmasına davet ediyor;

Çin-Orta Asya turizm yollarının ortak oluşturulması olasılığını incelemek;

37. Çin tıp merkezlerinin inşasını teşvik etmek, bitki yetiştirme ve işleme işbirliği yürütmek ve “Sağlıklı İpek Yolu” oluşturmak;

38. Birleşmiş Milletler önderliğinde uluslararası biyolojik güvenlik çok taraflı uzman kurumlarının kurulması girişimini destekler;

39. Çin ve Orta Asya Ülkeleri Halkı Kültür ve Sanat Yılı ve Çin-Orta Asya Gençlik Sanat Festivali'nin başlatılması;

40. Üniversite ve üniversite öğrencileri arasındaki iletişimi teşvik etmek, gençlik kültür festivalleri, forumları ve spor etkinliklerini düzenlemek;

İlgili taraflar, kültürel merkezlerin oluşturulmasını aktif olarak teşvik edecekler;

42. Çin, Orta Asya ülkelerine hükümet bursları sağlamak ve ilgili alanlarda yetenekli uzmanları Çin'e eğitim almak için örgütlemek;

43. "Luban Atölyesi" mesleki eğitimin gelişimini ilerletmek;

44. Yapay zeka, akıllı şehirler, büyük veriler ve bulut bilgisayarları gibi yüksek teknoloji alanlarında işbirliğini genişletmek;

45. İklim değişikliğinin etkilerini azaltmak için yeşil önlemler uygulamak;

Çin-Orta Asya yeşil düşük karbonlu kalkınma eylemini başlatmak ve yeşil kalkınma ve iklim değişikliği ile mücadele alanında işbirliğini derinleştirmek;

47. Acil durum yönetimi departmanlarının işbirliğini güçlendirmek ve afetlerin önlenmesi ve azaltılması, güvenli üretim, acil durum yardımı ve deprem bilimi ve teknolojisi gibi alanlarda iletişim ve işbirliğini derinleştirmek;

Yeşil teknoloji alanında bölgesel planlar ve projeler uygulamak;

49. Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Ofisi'nin katılımıyla uyuşturucu ile mücadele için ortak bir eylem planı oluşturma olasılığını incelemek;

50. Çin ve Orta Asya film ve televizyon programlarının gösterilerini düzenlemek;

51. Çin-Orta Asya kitle medya iletişimi işbirliğini güçlendirmek;

Küresel Kalkınma Girişimi, Küresel Güvenlik Girişimi ve Küresel Uygarlık Girişimi'ni aktif olarak uygulamak;

Çin ve Orta Asya'daki Beş Ülke Video Zirvesi İbirliği Yol Haritası (2022-2025)

İkinci Çin-Orta Asya Zirvesi 2025 yılında Kazakistan’da gerçekleştirilecek.

Çin'in girişimi tarafından kurulan çok taraflı işbirliği platformu

1. Çin-Orta Asya Dışişleri Bakanları Toplantısı Mekanizmi;

Çin-Orta Asya Ekonomi ve Ticaret Bakanları Konferansı;

3. Çin-Orta Asya Sanayi ve Yatırım Bakanları Görüşme Mekanizmi;

Çin-Orta Asya Tarım Bakanları Toplantısı;

Çin-Orta Asya Acil Durum Yönetimi İşbirliği Mekanizmi;

Çin-Orta Asya Ulaşım Bakanları Toplantısı Mekanizmi;

Çin-Orta Asya Eğitim Bakanları Konferansı;

Çin-Orta Asya Enerji İşbirliği Mekanizmi;

Çin-Orta Asya Gümrük Müdürleri Toplantısı Mekanizmi;

Çin-Orta Asya siyasi partileri diyalogu;

Çin-Orta Asya Yönetim Üniversiteleri İşbirliği Ağı;

Çin-Orta Asya Sanayiciler Komitesi;

Çin-Orta Asya İşbirliği Forumu;

Çin-Orta Asya Yerel İşbirliği Forumu;

Çin-Orta Asya Endüstri ve Yatırım İşbirliği Forumu;

Çin-Orta Asya Düşünce Merkezi Forumu;

Çin-Orta Asya e-ticaret işbirliği diyalogu mekanizması;

Çin-Orta Asya Sağlık Endüstrisi Birliği;

Çin-Orta Asya Haber Ajansı Forumu.

Zirve çerçevesinde çok taraflı işbirliği belgeleri

Çin-Orta Asya Zirvesi Xi'an Bildirgesi;

 "Çin-Orta Asya Beş Ülkesi" Endüstri ve Yatırım İşbirliği Hakkında Anlaşma Memorandumu;

 "Çin-Orta Asya Beş Ülkesi" Ekonomik ve Ticaret Sektörü Ekonomik ve Ticaret İşbirliğini Güçlendirmekle İlgili Anlaşma Memorandumu;

 "Çin-Orta Asya Beş Ülkesi" Ekonomi ve Ticaret Sektörü Dijital Ticaret Alanında İşbirliği Hakkında Anlaşma Memorandumu;

5. "Çin-Orta Asya Beş Ülkesi"nin Altyapı ve Mühendislik İnşaatı İşbirliğinin Geliştirilmesi İçin İlgili Sektörler İçin Anlaşma Memorandumu;

 "Çin-Orta Asya Beş Ülkesi" Tarım Bakanları Konferansı Mekanizmi Anlaşma Memorandumu;

 "Çin-Orta Asya Beş Ülkesi" Gümrük Müdürleri Toplantısı Mekanizmi Çalışma Yönetmeliği;

 "Çin-Orta Asya Beş Ülkesi" İşbirliği Mekanizmi altında hayvan ve bitki karantaniği yetkili kurumları arasında giriş ve çıkış hayvan ve bitki karantaniği teknik işbirliği hakkında anlaşma memorandumu;

Çin-Orta Asya Sanayiciler Komitesinin Kurulması Hakkında Anlaşma Memorandumu.